HAPPY AUTISTIC PRIDE DAY 2020
Η νέα κατανόησή μας όσον αφορά το φάσμα του αυτισμού έχει απομακρυνθεί από το παλιό γνωστό ιατρικό μοντέλο που αντιλαμβάνεται τον αυτισμό ως μια «διαταραχή» με συμπτώματα που χρειάζεται να «διορθωθούν» και προσανατολίζεται προς έναν πολύ πιο ακριβή όρο, ο οποίος λαμβάνει υπόψιν και είναι περισσότερο κοντά στο ανθρώπινο βιολογικό υπόβαθρο και την ανάπτυξη του εγκεφάλου και έχει το όνομα «νεύρο-διαφορετικότητα» ή «νεύρο-ποικιλότητα», από τον αγγλικό όρο neurodiversity. Με βάση αυτό το μοντέλο, οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι, ως βιολογικές οντότητες, ακολουθούν, όσον αφορά τον τρόπο ανάπτυξής τους, άρα και λειτουργίας τους, μια κανονική κατανομή. Αυτό σημαίνει ότι, κάποιοι εγκέφαλοι αναπτύσσονται κατά έναν «τυπικό» τρόπο (neurotypicals), ο οποίος ορίζεται και περιγράφεται από τα χαρακτηριστικά που εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων ως προς την εγκεφαλική λειτουργία (η περιοχή της «καμπάνας» στην κανονική κατανομή), ενώ κάποιοι άλλοι εγκέφαλοι αναπτύσσονται με διαφορετικό τρόπο (neurodiverse) σε σχέση με τον τυπικό (τα δυο άκρα της κανονικής κατανομής). Αυτή η ποικιλία στον τρόπο ανάπτυξης των εγκεφάλων είναι αντίστοιχη με την ποικιλία που υπάρχει σε όλο το εύρος της βιολογικής ζωής, τη λεγόμενη βιοποικιλότητα (biodiversity). Αντίστοιχα με τον διαφορετικό τρόπο εξέλιξης των ειδών, δεν πρόκειται περί σωστού και λάθος τρόπου ανάπτυξης των εγκεφάλων, αλλά απλούστατα για διαφορετικό τρόπο ανάπτυξης. Στην πραγματικότητα, μάλλον, ειδικότερα όταν μιλάμε για άτομα με αυτό που αποκαλούμε «αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας», το γνωστό και ως σύνδρομο Asperger’s, δηλαδή άτομα διαφορετικής νεύρο-ανάπτυξης με υψηλό δείκτη νοημοσύνης και καλή γλωσσική λειτουργία, τότε πρόκειται συνήθως για ανθρώπους οι οποίοι, χάρη στις διαφορετικές και ιδιαίτερες ικανότητες που διαθέτουν, τελικά σπρώχνουν, ας το πούμε έτσι, το ανθρώπινο είδος μπροστά. Neurodiverse άτομα, γνωρίζουμε πια, ότι υπήρξαν από τους μεγαλύτερους επιστήμονες και σπουδαιοτερους καλλιτέχνες της ιστορίας της ανθρωπότητας. Τα διαφορετικά μυαλά που, ακριβώς λόγω της διαφορετικότητάς τους, ΔΕΝ κάνουν αυτό που κάνουν όλοι οι υπόλοιποι γύρω τους και προσφέρουν με τη δουλειά τους το twist που είναι απαραίτητο για την εξέλιξη (εξαιρετικό βιβλίο επί του θέματος οι «Νευροφυλές» ή «Neurotribes» του Steven Silberman). Αν υπάρχουν κάποιες «δυσκολίες» στην άνετη προσαρμογή αυτών των σπουδαίων μυαλών ανάμεσα μας, αυτές δεν συνδέονται, γνωρίζουμε πια, ούτε με κάποια διαταραχή, ούτε με κάποια στραβά για φτιάξιμο, αλλά με το γεγονός ότι η κοινωνία είναι φτιαγμένη από νευροτυπικούς για νευροτυπικούς, είτε μιλάμε κυριολεκτικά για δομές και εγκαταστάσεις (π.χ. θορυβώδη και πολυσύχναστα malls, τυπικό παράδειγμα περιβάλλοντος δύσκολα ανεκτού από έναν neurodiverse εγκέφαλο - η πραγματικότητα δεν είναι πως δεν τους αρέσουν τα malls ή οι παραλίες, αλλά τα malls και οι παραλίες έτσι όπως τις έχουμε κατασκευάσει), είτε μιλάμε για τις προσδοκίες από την κοινωνική αλληλεπίδραση και τις κοινωνικές συμπεριφορές που θεωρούμε ως δεδομένες ή αποδέκτες (π.χ. υποχρεωτική βλεμματική επαφή, «χωρίς λόγο» ανταλλαγές μηνυμάτων και τηλεφωνημάτων μεταξύ γνωστών και φίλων, chit-chatting, περισσότερη ευχαρίστηση από τη συναναστροφή με ανθρώπους πάρα από την ενασχόληση με ένα αντικείμενο ειδικού ενδιαφέροντος κλπ κλπ κλπ). Αν χρειαζόμαστε κάτι στην εποχή μας, είναι να εκσυγχρονίσουμε την κατανόηση μας περί του τι συνιστά «μη φυσιολογικό» και τι απλά «διαφορετικό». Ας κατακτήσουμε σιγά σιγά όλοι, neurotypicals και neurodiverse, την αρετή της κατανόησης και της ενσυναίσθησης, η μια ομάδα προς τις ειδικές ανάγκες της άλλης (ποιος είπε ότι οι νεύρο-τυπικοί δεν έχουν ειδικές ανάγκες; Ανάγκες για αγκαλιές, φιλιά και συχνή σωματική επαφή, ατελείωτο μπιρι-μπιρι και κουτσομπολιό, αγάπη που να εκφράζεται διαρκώς σωματικά και λεκτικά κοκ κοκ). Και σε κάθε περίπτωση, ας γιορτάσουμε τη διαφορετικότητα. Χρειάζεται να είναι οι ίδιοι και να είμαστε όλοι περήφανοι για τα νεύρο-διαφορετικά άτομα ανάμεσα μας. Όσοι αισθάνεστε ότι σας χτυπάνε ένα καμπανάκι αυτά τα λόγια ή μια ζωή αισθάνεστε σαν να προσγειωθήκατε εδώ από έναν άλλο πλανήτη, ψάξτε λιγάκι αυτό το θέμα. Αξίζει τον κόπο. Μην κολλήσετε σε τυπικές παρανοήσεις του τύπου "μου έχει περάσει από το μυαλό, όμως: έχω βλεμματική επαφή / δεν μοιάζω με αυτιστικό / καταλαβαίνω τα συναισθήματα των άλλων και μάλιστα με το παραπάνω / έχω χιούμορ" κοκ. Υπενθυμίζω και τονίζω ότι η κατανόηση μας περί του φάσματος, ειδικά της υψηλής λειτουργικότητας, έχει αλλάξει. Κανείς - ή σχεδόν κανείς - δεν *μοιάζει* αυτιστικός, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Μπορεί να μην έχετε πρόβλημα με τη βλεμματική επαφή ή απλά να έχετε βρει στρατηγικές και κόλπα για να την ανέχεστε. Η ενσυναίσθηση όχι μόνο δεν σας λείπει, αλλά, πάρα πολύ συχνά, η ικανότητα να βιώνονται τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων είναι τόσο ανεπτυγμένη που μπορεί να γίνεται δυσφορική, π.χ., να αποφεύγετε να μιλάτε με άτομα που είναι αρνητικά φορτισμένα γιατί "το νιώθετε" πολύ. Το χιούμορ μπορεί όχι απλά να μη λείπει, αλλά να είναι και πολύ ιδιαίτερο, dark, σαρκαστικό κλπ, τόσο που να μη γίνεται αντιληπτό από τους άλλους... Αν ανακαλύψετε κάτι διαφορετικό για εσάς, ίσως σας δώσει, όπως βλέπουμε συχνά όσοι ασχολούμαστε με το θέμα αυτό στα γραφεία μας, μια νέα κατανόηση ολόκληρης της ζωής που ανακουφίζει, εξηγεί και απελευθερώνει. BE PROUD, BE YOU!
0 Comments
Η ενοχή και ντροπή δεν είναι το ίδιο πράγμα.
Ενοχή αισθανόμαστε συνήθως όταν πράττουμε ενάντια στις αρχές μας. Η ντροπή, από την άλλη, αποτελεί μια βαθιά εγκαθιδρυμένη πεποίθηση όσον αφορά την αξία μας σαν άτομα. Η κατανόηση των διαφορών ανάμεσα στα δύο μπορεί να βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε την αρνητική κριτική που ασκούμε στον εαυτό μας. |
ελενα σπανουΨυχολόγος, Νευροεπιστήμων, Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια Archives
September 2021
Categories |